| مشاهير و فرزانگان |
ملا علاءالملک تونی فاضل خان
ملا علاءالملک تونی فاضل خان ملقب به ملا علاءالملک تونی، زاده‌شده در فردوس (تون آن زمان)، یکی از معماران بزرگ ایران در قرن 11 هجری بود. از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین بناهای ساخته‌شده به وسیلهی وی، می‌توان به باغ شالیمار در لاهور اشاره کرد که یکی از سرشناس‌ترین مکان‌های گردشگری پاکستان است. وی این بنا را به همراهی شخصی به نام علیمردان خان و در سال 1052 ساخت. همچنین مدرسهی فاضلیه در مشهد به دست وی ساخته شده‌است. وی ساخت این بنا را در سال 1060 آغاز کرده و در سال 1075 (در زمان شاه عباس دوم) به پایان رساند.
قطب‌الدین حیدر تونی
قطب‌الدین حیدر تونی، از عارفان بزرگ شیعه سده‌های 6 و 7 هجری و سرسلسلهی فرقهی حیدری بوده‌است. قطب‌الدین حیدر تونی، در سده 6 هجری در شهر تون (فردوس امروزی) زاده شد. وی با عطار همنشینی داشته و عطار، کتاب حیدری‌نامه را به نام وی نوشته است. وی مدتی در تبریز اقامت کرد و در سال 618 در آنجا درگذشت. یا این حال، امروزه در شهر تربت حیدریه، آرامگاهی به نام وی موجود است و گفته می‌شود که تربت حیدریه بر مزار وی ساخته شده‌است. ولی بنا به نظری دیگر، آرامگاه موجود در تربت حیدریه، متعلق به قطب‌الدین حیدر زاوه‌ای بوده و قطب‌الدین حیدر تونی در تبریز مدفون است.
مولانا آهی تونی
مولانا آهی تونی نیز یکی از شعراست و در کتاب تذکره آتشکده آذر تالیف لطفعلی بیک آذربیگدلی چنین آمده است :
مولانا آهی که ضبط اصلی آن اهلی است وفات او را به سال 934 هــ.ق نوشته اند و مورد حمایت سلطان حسین بایقراء تیموری قرار داشته است. او از اهل تون (فردوس) است و هرگز اقلیم وجودش خالی از سلطنت خسروعشق نبوده ، تا آنکه سلطان عشق سلطان حسین میرزا او را اسیر کرده و در مراسم عاشقی به تقصیر خود راضی نشده و از تاثیر محبت منظورنظر معشوق شده و در تبریز به سرای جاوید نقل کرده. گویند روزی سلطان حسین میرزا در باغی به صحبت مشغول و غلام سیاهی را بر در باغ موکل گردانید که کسی را نگذارد که وارد باغ شود، مولانا بر در باغ ممنوع شد، این دو شعر را در همانجا سروده رقعه را در سینی مجّوف نهاده از ممر آب به عمارتی که مجلس آن پادشاه قدردان بود روان نمود من بعد رخصت دخول نمود و داخل مجلس شد و این اشعار را سرود :
دو چشم فرش آن مجلس که سازی جلوه گاه آنجا
به هرجا پا نهی خواهم که باشم خاک راه آنجا
چه خوش بزمی است رنگین مجلس جانان چه سود ، اما
که نتوان شد سفید از شومی بخت سیاه آنجا
السیدالجلیل امیرخلیل الله تونی اصفهانی
امیر خلیل الله از علماء و فضلای بزرگ عصر خویش بوده و در کتاب اعیان الشیعه چنین آمده :
« از پرهیزگارترین فضلاء و از معتبرترین و متقی ترین دانشمندان بوده ، وی در جمع آوری کتب و تصحیح آن بسیار جدی و در کتابهای مهم بالخصوص کتابهای فقهی و حدیثی حاشیه هایی نوشته است . لیکن تقوی و برتری کمالات نفسانی او از علمش بیشتر می باشد .وی در سال 1088 هـ.ق در اصفهان وفات یافته است .»
علامه فاضل تونی
آقا شیخ محمدحسین تونی، معروف به “فاضل تونی” ادیب، حکیم و مدرس حکمت و عرفان و از علمای معاصر قرن 15 هجری قمری در 25 محرم 1298 هجری قمری در “تون” (نام قدیم شهر فردوس) متولد شد. پدرش، ملاعبدالعظیم، واعظ فردوس و حوالی آن بود و خانواده اش از اهل فضل و تقوی بودند.
شیخ محمد حسین، در همان کودکی به مکتب خانه رفت و در مدتی کوتاه خواندن و نوشتن را یاد گرفت و بلافاصله به تحصیل مقدمات ادبیات عرب پرداخت.
تمام قرآن را خیلی زود حفظ کرد، در همین دوران که کمی از تحصیل او می گذشت پدر را از دست داد ولی فقدان پدر و نداشتن مال و ممری ثابت برای معیشت، مانع تحصیل او نشد، به خاطر هوش زیاد و قدرت حفظ و ذهن، در اندک مدتی، سیوطی و مغنی و مطول را خواند و در همان شهر (تون) سرآمد همه شد.
افراد برجسته و متمکن شهر، فرزندانشان را برای تحصیل یا مباحثه، نزد او می فرستادند.
در هفده سالگی به خاطر محدودیت علمی شهر، تون به ناچار به مشهد مقدس رفت و در مشهد، دروس مختلف را در 6 سال آموخت و بعد به اصفهان که آن زمان مهد علم و دانش بود ، رفت تا به تحصیل فلسفه و حکمت و تکمیل فقه و اصول بپردازد.
علامه تونی،11 سال اقامت در اصفهان را بهترین ایام عمر خود می دانست که فقط تحصیل علم ، تدریس، عبادت ، ریاضت و تهذیب نفس داشت.
بعد از اقامت 11 ساله در اصفهان، مدت کوتاهی و برای چند ماه دوباره به خراسان رفت و بعد در تهران ماندگار شد.
شور و اشتیاق کامل او به علم و معرفت، هوش و حافظه عجیب و خستگی ناپذیری او، موجب شد تا وی، استادی کامل و عالمی کارآمد و با نفوذ شود.
وی به مدرسه دارالشفا در تهران رفت و حوزه درس آن جا را اداره و تدریس را شروع کرد.
در سال 1333 هجری قمری یعنی در سن 35 سالگی تدریس عربی را در مدرسه علوم سیاسی دارالفنون تهران شروع و مدتی هم وعظ و خطابه داشت.
دروس عربی و فقه و منطق می آموخت. از سال 1313 شمسی، در “دارالمعلمین عالی” که تازه تاسیس شده بود، تدریس عربی ، منطق و فلسفه را شروع کرد.
با تاسیس دانشکده معقول و منقول و دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، دروس فلسفه، زبان، ادبیات عرب را تدریس می کرد و در سال های آخر،تنها در دانشکده معقول و منقول بود و سال 1333 شمسی بازنشسته شد.
درس او به آیات و احادیث و اشعار مولوی و حافظ و شیخ محمود شبستری و جامی آمیخته و بیانش بسیار شیوا و گاهی با طنز و ساده و روشن بود.
به علت حافظه حیرت انگیزش، احتیاج به یادداشت کردن نداشت و بسیار کم دست به قلم می برد، از این رو آثار مکتوب او محدود است و بیشتر یادداشت های دانشجویان او، به صورت کتاب در آمده و حواشی مختصری بر آثار عرفانی و فلسفی نوشته است.
جزوه صرف، تعلیقه بر شرح فصوص الحکم، کتاب های صرف و نحو و قرائت، ترجمه متون سماع طبیعی، منتخب قرآن و نهج البلاغه و منتخب کلیله و دمنه عربی و وفیات الاعیان. شرح و ایضاح لغات سخت، جزوه منطق، حکمت قدیم و الهیات از جمله آثار اوست.
علامه فاضل تونی، در نیمه شعبان سال 1380 هجری قمری در سن 82 سالگی مصادف با 12 بهمن 1339 شمسی در تهران در گذشت.
مدفن او در قبرستان شیخان شهر قم است.
دکتر محمد جعفر یاحقّی
دکتر “محمد جعفر یاحقّی “فرزند محمدحسن سال 1326 خورشیدی در فردوس متولد شد.
تحصیلات ابتدایی را تا پنجم متوسطه در فردوس و ششم ادبی را در مشهد به پایان رساند، سال 1346 وارد دانشگاه مشهد شد و در رشته زبان و ادبیات فارسی شروع به تحصیل کرد.
سال 1350 دوره لیسانس را به پایان رساند و همان سال در دوره فوق لیسانس ادبیات در مشهد پذیرفته شد.
پس از اتمام تحصیل در مقطع فوق لیسانس، در مهر 1354 به عنوان مربی در گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مشهد به خدمت مشغول شد و هم زمان در کنکور دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مشهد پذیرفته شد.
سال 1359 از رساله دکترای خود به عنوان «فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات» دفاع کرد و سال 1362 استادیار شد.
از شهریور 1364 به مدت یک سال برای استفاده از فرصت مطالعاتی به انگلستان رفت و در دانشگاه کمبریج به مطالعات خود ادامه داد.
سال 1367 بار دیگر به دعوت دانشگاه آکسفورد یک ماه در کتابخانه بادلیان سرگرم تحقیق بود در همان سال به مرتبه دانشیاری رسید.
از مهر 1369 به دعوت دانشگاه مطالعات خارجی توکیو به ژاپن رفت و یک سال در توکیو به تدریس زبان و ادبیات فارسی مشغول بود.
در پاییز 1372 به مرتبه استادیاری رسید و از همان زمان به سمت پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی منصوب شد.
چند ماه بعد مسئولیت تحصیل تکمیلی آن دانشکده نیز به او واگذار شد.
به پیشنهاد وی «مرکز خراسان شناسی» وابسته به آستان قدس رضوی در آذر ماه 1357 تاسیس و از همان آغاز به اشاره مقام معظم رهبری به عنوان مدیر عامل این مرکز منصوب شد.
کار تحقیق و نوشتن را از سال 1349 در ارتباط با آستان قدس رضوی آغاز کرد و در همان زمان شالوده کتابی با عنوان فرهنگ نامه قرآن پی ریزی و مسئولیت علمی آن به وی واگذار شد. این کتاب سرانجام به همت و سرپرستی او بعد از انقلاب تکمیل و در پنج جلد منتشر و بهمن 1357 به عنوان کتاب برگزیده برنده جایزه کتاب سال شد و از دست رئیس جمهور وقت ایران لوح افتخار گرفت.
از سال 1363 که بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس تاسیس شد با سمت مدیر گروه فرهنگ و ادبیات مشغول به تحقیق شد. او هم زمان با تدریس در دوره های سه گانه کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای زبان و ادبیات فارسی در کنفرانس های داخلی و خارجی شرکت کرده است.
کتاب پاژ در 5 جلد، راهنمای نگارش و ویرایش، فرهنگ اساطیر و انتشارات داستانی در ادبیات فارسی، دیبای خسروانی، اقلیم های دیگر، آن سال ها، چون سبوی تشنه، فرهنگ نام آوران خراسان، فرهنگ قرآنی در 5 جلد، تفسیر ابوالفتح رازی در 20 جلد، جویبار لحظه ها، تفسیر تاریخ، یادنامه بیهقی و سخن آشنا از جمله تالیفات دکتر یاحقی است.
مرحوم استاد دکتر غلامرضا مدبر عزیزی
استاد دکتر غلامرضا مدبر عزیزی متولد 1335 در فردوس از چهره های فرهنگی شناخته شده در سطح کشور است که در سی ساله اخیر نقش اساسی در گسترش فرهنگ قرآنی استان مخصوصاً شهرستان فردوس داشته است.
ایشان متخصص در ادبیات و فلسفه و عرفان و استاد مراکز حوزوی و دانشگاهی فردوس می باشد که قریب دویست نوار کاست یادگار جلسات تفسیر قرآن ایشان است.
همچنین استاد دارای قریب به پنجاه اثر مکتوب در موضوعات قرآنی، تربیتی، فلسفی، عرفانی، اخلاقی و دیگر علوم است که از آنها پنج کتاب چاپ و بیش از بیست مقاله در نشریات و فصلنامه های علمی کشوری چاپ و منتشر شده است.
کتاب عرفان صدر المتالهین استاد از طرف نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، مستقر در قم، به گروه آموزشی معارف اسلامی کلیه دانشگاه ها و مراکز علمی کشور هدیه و ارسال شده است.
استاد بارها بعنوان مدرس نمونه، پژوهشگر نمونه، مفسر نمونه، استاد ممتاز فرهنگی تبلیغی.... مورد تشویق مسوولین قرار گرفته است. | | تاریخ به روز رسانی: | 1399/01/06 | | تعداد بازدید: | 33981 |
|